7 Nisan 2017 Cuma Günü Atina’da Polis Art Kitabevi’nde önemli bir kitabın tanıtımı yapıldı. Doç. Dr. Enis Tulça’nın kaleme aldığı eserinin adı; ‘Venizelos- Atatürk ve Büyükelçi Enis Bey’. Türk ve Yunan misafirlerin yoğun ilgi gösterdiği tanıtıma, kitabın yazarı Doç. Dr. Enis Tulça, AB Danışmanı ve akademisyen Venos Zahariyadis ve Dr. Katerina Paliou konuşmacı olarak katıldılar. Tanıtımın moderatörlüğü ise Elli Kovi tarafından yapıldı.
Türk siyasetçi ve diplomat Mehmet Enis Akaygen, 1980’de Filibe’de doğmuş, 1956’da İstanbul’da hayata gözlerini yummuştur.
Kitaba adını veren Enis Bey; kimdir ve neden Yunanlılar tarafından da bu kadar çok sevilir diye kısaca bir araştırma yaptığımızda; Enis Bey’in Türk- Yunan ilişkilerinde en önemli kilometre taşlarından biri olan Elefterios Venizelos- Gazi Mustafa Kemal Atatürk buluşmasının baş aktörü olduğu görüyoruz.
Enis Bey ve ailesinin Türk Milleti’ne ve Türkiye Cumhuriyeti’ne hizmetleri aslında çok eskilere dayanıyor. Önemli bir siyasetçi ve bürokrat aileden gelen Enis Bey, Filibe’de Saint-Joseph Ortaokulu’ndan mezun olduktan sonra 1897 yılında İstanbul’a göç etmiş ve Galatasaray Lisesi’ni bitirmiş. 1901 yılından itibaren başlayan Hariciye görevlerinde Rusya, Romanya, Yunanistan, Mısır ve İran gibi önemli diplomatik ilişkilerimizin bulunduğu ülkelerde de Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil etmiştir.
İstiklal Gazisi unvanı da taşıyan Enis Bey, İstiklal Harbi esnasında Müsellâh Müdâfaa-i Milliye grubunda düşman faaliyetlerine karşı oluşturulan en önemli istihbarat gruplarından birinde görev aldı. 1923 yılında İstanbul’un kurutuluşuna kadar istihbarat görevlerini yürüten Enis Bey, savaştan sonra İstiklal Madalyası ile onurlandırıldı.
Enis Bey’in Atina’ya Elçi olarak gönderilmesi 1929 yılında başlıyor ve ilk Atina görevi 1934 yılına kadar devam ediyor. Enis Bey’in görevde olduğu 1930 yılı ise Türk- Yunan ilişkilerin en önemli yılı. Kitapta bu yıl şu şekilde anlatılıyor; “Venizelos’un kafasında Türkiye’yi ziyaret etmek fikri sürekli gelişiyordu. Ancak siyasi rakiplerinin tepkilerinden de çekiniyordu. Ankara’ya gitmesi için bir kıvılcım gerekti. Bu kıvılcım, Türk tarafından geldi. 25 Mart 1930’da Yunanların Osmanlı’dan bağımsızlıklarını kazanmalarının yıldönümü kutlanıyordu. Mesologi şehrinde yapılan resmi kutlamalara Türk büyükelçisi davetli değildi. Atatürk ‘İnisiyatifi elçimize bırakalım’ mesajı yolladı ve Atina’daki büyükelçimiz Enis Bey kutlamalara katıldı. İşte bu jestin ardından Venizelos için Ankara yolu açıldı.” Enis Bey’in jestinin ardından Yunan Başbakanı Elefterios Venizelos, 29 Ekim 1930’da Türkiye’deki Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına katıldı. 1 yıl sonra 1931’de ise Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras Yunanistan’ı ziyaret etti.
Yunan Başbakanı Elefterios Venizelos 29 Ekim 1930’da Türkiye’deki Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında Gazi Mustafa Kemal ile birlikte
Yunan Başbakanı Elefterios Venizelos’un Türkiye’ye gerçekleştirdiği tarihi ziyaretin ardından izlenimleri, kitapta şu şekilde anlatılıyor; “Mustafa Kemal’in beni nasıl karşılayacağını doğrusu kestiremiyordum. Elimi sıktı ve ilk sözü ‘Ordunuzu takdir ettim. Yenilmelerine komutanları sebep oldu’ dedi. Kemal ile uzun uzun konuştuk. Türkler belki ilk anda dostane sözlerimin arkasında yine fetih fikirlerinin saklı olduğunu sanıyorlardı. Ancak genelde dini fanatizmin bittiğinin farkındalar. Yunanları artık istiyorlar. Bizi ayıran duvarlar artık yok. Kemal, İsmet ve diğerleri bana ülkelerimiz arasında sınırlara bile ihtiyaç olmaması gerektiğini söylediler.”
Böylesine önemli gelişmelere neden olan bir isim olan Enis Bey, Yunanlıların da gönlünü kazanmış birçok konuda fikrine danışılan bir isim haline gelmişti. Öyle ki 1934 yılında Atina’dan Tahran’a atanan Enis Bey, İran’da hem Türkiye için hem de Yunanistan için önemli bir isim olmuş, her iki ülkenin çıkarları için çalışmalar yapmıştır. Tahran görevinden sonra 1939 yılında tekrar Atina’ya dönen Enis Bey, 1945 yılına kadar bu görevde kalmıştır. 1945 yılında Yunanistan Krallığı tarafından kendisine Yunan Devlet Liyakat Nişanı verilmiştir. 1946 yılında İstanbul Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girmiş ve vefat ettiği tarih olan 1956 yılına kadar aktif olarak hizmetlerine devam etmiştir.
Enis Bey’in diplomatik ve sosyal hayattaki hatıralarının da sıkça yer alındığı eserde Atina’da sevilen ve değer verilen bir isim olduğunu birçok sayfada anılarla anlatılıyor.
Doç. Dr. S. Enis Tulça hakkında
1958 doğumludur. Saint-Michel Fransız Lisesi, Fransa Montpellier Üniversitesi Uluslararası ilişkiler lisansı, aynı üniversitede “Ege Denizi Uyuşmazlıkları” konusunda yüksek lisans ve bilahare Tarih bölümünde “1928-1945 arası Türk-Yunan ilişkileri” üzerine doktorasını tamamlamıştır. 1984-1999 yılları arasında özel sektörde Cavit Tulça Tıbbi Malzemeler Ltd. Şti. ve Kontuar Tıp Ltd. Şti, aile şirketlerinde çalışmıştır. Ayrıca kendi akademik alanında, 46. 48. 53. 55. ve 57. Hükümetler dönemlerinde çok sayıda resmi toplantıya katılmıştır. Tulça, 1999 yılında Galatasaray Üniversitesi’nde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde öğretim üyeliğine başlamıştır.
‘Venizelos – Atatürk ve Büyükelçi Enis Bey’ kitabının yazarı Doç. Dr. Enis Tulça
2000 yılında Yardımcı Doçent, 2006 yılında Siyasi Tarih Doçenti olmuştur. 2002-2006 yılları arasında Yunanistan ve Kıbrıs konularında Genelkurmay Sarem Dış Uzmanı olarak çalışmalarda bulunmuştur. Aynı zamanda İstanbul Harp Akademileri Deniz Akademisi’nde 2004-2007 yılları arasında dersler vermiştir. 2007-2010 yılları arasında T.C Paris Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşavirliği görevinde bulunmuştur. Yurda döndüğünde üç yıl daha T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda göreve devam etmiş ve 2013 yılında akademisyenliğe geri dönmüştür. Tulça’nın verdiği dersler Türk-Yunan İlişkileri ve Medya, Uluslararası İlişkilere Giriş, Türk Dış Politikası, Siyasi Tarih, Türkiye-AB İlişkileri’dir. Üç kitabı ve yurt dışında katıldığı konferanslarda yayınlanmış bildirileri vardır. Romanya Dobruca bölgesinden bir ailenin mensubu olup, büyük babası Sezai Bey Romen ordusunda şehit düşünce Romanya Kraliyet Sarayı muhafız alayında görevli olan büyük amcası Sabri Tulça tarafından aile Türkiye’ye göç ettirilmiştir. S.Enis Tulça, Atatürk tarafından Cumhuriyet Hariciyesi Kurucu Komisyon Üyesi olarak görevlendirilen ve kurucu Dışişleri Müsteşarlarından Enis Akaygen’in torunudur. Ayvalık, Madra ailesinden Yasemin Korur ile evli ve bir çocuk babasıdır. Romence, Fransızca, İngilizce ve Yunanca bilmektedir.
Leave a Reply